Mens sê altyd die lewe loop in sirkels, soos ‘n bal wat rol. Maar hierdie storie begin in Desember ’97, toe Princess Di se dood nog vars in almal se geheue was. Ek was pas terug van England af, waar ek twee jaar lank gestaan en werk het – die soort werk waar jy middernag op die Tube sit en wonder hoekom jy so ver van die huis af is.
Maar nou was ek terug, met ‘n klomp ponde in my sak wat skielik baie werd was in rand. Die soort ryk wat mens net een keer in jou lewe is, wanneer die wisselkoers en jou spaarrekening perfek bymekaar uitkom soos sterre wat in lyn staan.
Dit was ‘n week voor Kersfees. Die mall was vol mense wat geskenke koop vir mense wat als het – mense wat sukkel om iets te kry vir daardie oom wat elke Kersfees sê “ag nee, moenie vir my present koop nie.” En toe, tussen die tinsel en die opgemaakte winkelvensters, tref dit my. Soos daardie oomblik wanneer jy skielik onthou jy’t die stoof aan gelos: wat van die kinders wat niks het nie?
In ’97 was Google nog nie ‘n ding nie. Als wat ons gehad het was ‘n telefoongids so dik soos ‘n baksteen, en die soort deursettingsvermoë wat kom van te veel Britse winters. Na ‘n paar oproepe – en ‘n paar doodloopstrate – kry ek die Abraham Kriel Kinderhuis in Langlaagte.
Die tannie wat antwoord klink soos iemand wat al te veel hartseer stories gehoor het. Haar stem het daardie sagtheid wat kom van jare se kinders troos, maar ook daardie stewigheid wat kom van weet die wêreld is nie altyd ‘n mooi plek nie.
“Wat wil die kinders hê?” vra ek, reg om ‘n lys te maak van PlayStations en BMX-fietse.
“‘n Bal,” sê sy, asof sy ‘n geheim deel.
“Net ‘n bal?”
“Ja, meneer. Veral Mpo en Alex. Hulle’s nou al van geboorte af hier. Drie en vier jaar oud.”
Daardie woorde het my harder getref as enige Black Friday-sale ooit kon. Van geboorte af. Geen ma om middernag bottles te gee nie. Geen pa om eerste treë vas te vang nie. Net ‘n kinderhuis en ‘n droom van ‘n bal.
By die CNA – die een wat nog daardie reuk gehad het van nuwe boeke en potlode – kry ek twee balle. Superman en Spiderman. Hoekom Superman en Spiderman? Want as jy vier jaar oud is en jy’t nog nooit ‘n eie bal gehad nie, moet dit darem ‘n superheld-bal wees.
En toe begin die grootste uitdaging van my lewe: om ‘n bal toe te draai. Nou moet julle weet, daar’s ‘n rede hoekom niemand ooit vir iemand anders ‘n bal present gee nie. Dis omdat dit onmoontlik is om ‘n bal toe te draai. Ek het papier gemors, plakband gemors, my humeur gemors. Teen die einde het ek gelyk soos iemand wat probeer het om ‘n kat te bad. Die oplossing? Die twee balle elk in ‘n Checkers-sak met ‘n strik. Want soms is die beste oplossing die eenvoudigste een.
Die pad na Langlaagte was warm en lank, die soort pad wat jou laat dink aan al die keuses wat jou hier gebring het. Die teer het geblink in die somerson soos ‘n spieël wat weerkaats wat in jou hart aangaan. By die kinderhuis ruik dit na vars gebak, hoop, en daardie mengsel van hartseer en vreugde wat net ‘n kinderhuis kan hê.
“Mpo en Alex is op pad,” sê die tannie, en my hart begin vinniger klop.
En toe kom hulle aangestap. Twee klein outjies met gesiggies vol sherbet – die soort gesig wat jou laat wonder hoeveel lekkers ‘n mens moet eet voor die soet om jou mond bly sit. Hulle oë het skielik so groot geword soos pierings toe hulle die Checkers-sakke met strikke sien. Voor ek nog kon groet of ‘n drukkie gee of selfs net “Geseënde Kersfees” kon sê, was hulle weg – elkeen met sy superheld-bal teen die bors vasgedruk asof dit die kosbaarste ding in die wêreld was.
Die een hardloop links, die ander een regs, en al wat ek kon hoor was die soort lag wat net ‘n kind kan lag wat skielik presies kry wat hy nog altyd wou hê. Dit was die soort oomblik wat jou keel laat toetrek, wat jou laat besef dat geluk soms so eenvoudig kan wees soos ‘n bal met ‘n superheld op.
Terwyl ek terug stap kar toe, met trane wat ek probeer wegsteek (want mans huil mos nie), sien ek weer al die koekies op die tafel. En ek onthou skielik daardie ou gesegde: “Dit is uit soos koekies in ‘n weeshuis.” Maar dis nie waar nie. Die hele dorp het koekies gebring. Die tafels was vol. Vol van mense se omgee, vol van ‘n gemeenskap se liefde.
Vandag, amper dertig jaar later, sit ek soms en wonder oor daardie twee seuntjies met hul sherbet-besmeerde gesiggies. Hulle’s nou seker al groot mans, dalk self pa’s. Ek wonder of hulle nog onthou van die Superman- en Spiderman-balle. Van die dag toe ‘n vreemdeling opdaag met twee balle in Checkers-sakke omdat hy nie geweet het hoe om ‘n bal toe te draai nie.
Maar eintlik gaan dit nie oor onthou nie. Dit gaan oor daardie oomblik, daar in ’97, toe twee klein seuntjies vir ‘n kort rukkie kon glo in superhelde. En miskien was dit nie net hulle wat iets gekry het daardie dag nie. Want ek het geleer dat die grootste geskenke nie altyd die duurste is nie – soms is dit net ‘n bal, ‘n lag, en die wete dat iewers in die wêreld is daar twee seuntjies wat vir ‘n oomblik vergeet het dat hulle in ‘n kinderhuis is.
En as ek vandag in ‘n winkel verbystap en ‘n Superman- of Spiderman-bal sien, kry ek soms ‘n knop in my keel. Want ek weet: êrens daar buite is twee mans wat dalk nog die vae herinnering het van ‘n Kersdag toe die wêreld skielik perfek was – al was dit net vir ‘n oomblik, met ‘n bal in die hand en ‘n droom in die hart.